داستان دستان در گفت‌وگو با حسین بهروزی‌نیا/گفتم با همین بربت می‌نوازم!
دستان یک بار تا مرز فروپاشی رفت
دستان منحصر به یک فرد خاص نیست
اشک‌های حسین بهروزی‌نیا پس از اهدای بربت خوش‌نوازش به موزه‌ی سازهای لندن را هرگز از یاد نخواهم برد. صحنه‌ای دراماتیک که بهروزی‌نیا برای آخرین بار نخستین بربت ساخته‌ی دست استاد ابراهیم قنبری‌مهر را به‌دست گرفت، بوسید و با آن وداع کرد. او با تمام وجود به بربت عشق می‌ورزد و سال‌های زیادی از عمرش را صرف ارتقای این ساز کهن ایرانیان کرده است. گفت‌وگویی مکتوب با ایشان ترتیب دادیم تا بیشتر و بهتر از تاریخچه‌ی گروه دستان و فراز و نشیب‌های کار این گروه آگاه شویم.
جناب بهروزی‌نیا، اگر اجازه دهید به چند دهه قبل بازگردیم؛ به روزهای آغازین گروه دستان، به اولین روزهای کار، لطفاً کمی از آن دوران برای ما بگویید.
زمان تحصیلم در هنرستان موسیقی بود که با حمید متبسم آشنا شدم. آن زمان در هنرستان موسیقی کلاس‌های شبانه تشکیل شده بود. در واقع این کلاس بعد از کلاس صبح هنرستان بود که به نام کلاس‌های شبانه‌ی هنرستان معروف بود و مورد استقبال هم قرار گرفته بود. حمید متبسم در کلاس‌های آقای ظریف که در آنجا تشکیل می‌شد، شرکت می‌کرد. اولین دیدار من با او در هنرستان بود و بعد هم در مرکز حفظ و اشاعه‌ی موسیقی این دیدارها ادامه پیدا کرد. در آنجا با محمدعلی کیانی‌نژاد هم آشنایی پیدا کردم و همکاری‌های نزدیک ما یعنی ضبط آلبوم و اجرای کنسرت از همان‌جا آغاز شد. اما ماجرای پیدایش گروه دستان به این شکل بود که متبسم، کیانی‌نژاد و مرحوم ناصر فرهنگ‌فر در اروپا کنسرتی داشتند، بعد در آنجا کیانی‌نژاد و متبسم به فکر تشکیل گروهی افتادند و از مرتضی اعیان برای همکاری دعوت کردند و ایشان هم پذیرفتند. به پیشنهاد حمید متبسم از کیهان کلهر هم دعوت شد و بهنام مناهجی هم به‌عنوان نوازنده‌ی سنتور به گروه اضافه شد که البته پس از مدتی به‌جای مناهجی، آقای کاظم داوودیان (برای اجراهای کانادا و آمریکا) این مسیر را ادامه داد. در آن دوره محمدعلی کیانی‌نژاد نقش خواننده را هم بر عهده داشت. در حقیقت این دوره یکی از بهترین دوران فعالیت گروه دستان و محمدعلی کیانی‌نژاد بود. همین گروه، سال ۱۹۹۱ در آمریکا و اروپا اجرا داشتند.
شما از چه زمانی و به چه شکل وارد گروه دستان شدید؟
پس از برگشتن گروه به ایران و بعد از بازنگری مجدد، به پیشنهاد محمدعلی کیانی‌نژاد گروه دوباره تشکیل شد و من در سال ۱۹۹۲ وارد گروه دستان شدم. اعضای دیگر گروه در این دوره محمدعلی کیانی‌نژاد، حمید متبسم، کیهان کلهر و مرتضی اعیان بودند. همان زمان تصمیم گرفتیم چند ساز دیگر هم به گروه اضافه کنیم و از پشنگ و بیژن کامکار دعوت به کار شد؛ و بعد سیامک مهر رحیمی به‌عنوان نوازنده‌ی قیچک به گروه پیوست. ایرج حقیقی هم به‌عنوان صدابردار به گروه دعوت شد.
به این ترتیب تور کنسرت ما در اروپا، کانادا و آمریکا برگزار شد که یک بخش برنامه کردی و یک بخش آن فارسی بود و بیژن کامکار به‌عنوان خواننده، نوازنده‌ی رباب و دف با گروه همکاری می‌کرد. این تور سه ماه طول کشید؛ یک ماه و نیم اروپا و یک ماه و نیم کانادا و آمریکا. پس از بازگشت به ایران، اردشیر کامکار به‌عنوان نوازنده‌ی کمانچه، سیامک نعمت‌ناصر، نوازنده‌ی تار و ایرج بسطامی به‌عنوان خواننده به گروه دستان پیوستند. در این سال ها بود که ما آلبوم «سرو سیمین» را با صدای علیرضا افتخاری ضبط کردیم و به‌طور هم‌زمان کار «بوی نوروز» با صدای ایرج بسطامی تولید شد.
پس از آن برای مدتی، فعالیت گروه دستان کم شد و خبری از گروه نبود. جریان کم‌کاری گروه شما در آن زمان چه بود و چه شد که فعالیت‌تان دوباره از سر گرفته شد؟
در همان سال‌ها قرار بود برنامه‌ای در اروپا اجرا کنیم که حمید متبسم برای این تور، خانم شقایق کمالی را به‌عنوان خواننده به گروه معرفی کرد. وقتی به اروپا آمدیم، در همان اولین جلسه‌ی تمرین متوجه شدیم که سبک کار خانم کمالی با گروه ما هماهنگی لازم را ندارد؛ ولی مجبور به ادامه‌ی راه بودیم. آقای کیانی‌نژاد در اواسط تور تحمل نکردند و به ایران بازگشتند؛ البته شرایط آن تور در آن دوره طوری بود که اغلب افراد ابراز نارضایتی می کردند و کارها آن‌طور که باید پیش نمی‌رفت. پس از آن هر کدام‌مان به محل زندگی خودمان برگشتیم و گروه دستان تقریباً به‌مدت دو سال هیچ کاری انجام نداد و در واقع این گروه به نوعی از هم پاشیده شده بود. پس از این دوره با حضور حمید متبسم در ایران جلسه‌ای گذاشتیم و قرار شد دوباره گروه را تشکیل دهیم. این بار کیانی‌نژاد، پشنگ و اردشیر و بیژن کامکار قبول همکاری نکردند و من، حمید متبسم، کیهان کلهر و مرتضی اعیان گروه را تشکیل دادیم. اول تصمیم داشتیم اسم گروه را عوض کنیم؛ اما قرار بر این شد که گروه با همان نام دستان ادامه دهد. این بار شهرام ناظری به‌عنوان خواننده ما را یاری کرد. بعد از مدتی باز تغییراتی در گروه داشتیم. مرتضی اعیان به‌دلیل مشکلات شخصی از گروه رفت و به پیشنهاد کیهان کلهر با پژمان حدادی آشنا شدیم و او به گروه دعوت شد. پس از مدتی بهنام سامانی هم وارد گروه شد.
دلیل جدایی کیهان کلهر و آمدن سعید فرجپوری به گروه چه بود؟
کیهان کلهر به‌دلیل همکاری با شجاعت حسین‌خان از گروه جدا شد و ما دوباره از اردشیر کامکار دعوت کردیم و او هم به‌خاطر همکاری با گروه کامکارها و تداخل برنامه‌های این گروه با گروه دستان نتوانست ادامه دهد و ما بالاخره از سعید فرجپوری دعوت به همکاری کردیم و او پذیرفت. بعد از آمدن فرجپوری حال و هوای تازه‌ای در گروه دستان شکل گرفت و طی چند سال کنسرت‌هایی را با پریسا و سیما بینا اجرا کردیم و آلبوم «شوریده» ضبط شد. این روند ادامه پیدا کرد تا کار با سالار عقیلی و همایون شجریان که در همین سال‌های اخیر انجام شد. در واقع از وقتی آقای فرجپوری به گروه ملحق شدند تا کنون این گروه هیچ تغییری نداشته و به صورت منسجم در کنار یکدیگر همکاری داشته‌ایم.
شما سال‌ها عود نواختید، چه در گروه دستان و چه در کارهای دیگر، و پس از احیای دوباره‌ی بربت توسط استاد قنبری‌مهر ناگهان عود را کنار گذاشته و تا به امروز مشغول نواختن بربت هستید. در کدام کنسرت برای اولین بار این ساز را به‌روی صحنه بردید و برخورد اعضای گروه با این تصمیم شما چه بود؟
به‌خاطر دارم کنسرتی با شهرام ناظری در شهر مالموی سوئد داشتیم که من برای اولین بار با بربت به‌روی صحنه رفتم. قبل از حرکت از ایران، از طرف استاد قنبری‌مهر به من پیشنهاد شد که یک عود هم به همراه داشته باشم که اگر با بربت راحت نبودم، با عود برنامه را ادامه دهم؛ اما من قبول نکردم و گفتم با همین بربت می‌نوازم و همین‌طور هم شد و مورد استقبال اعضای گروه و مخاطبین قرار گرفت.
در حال حاضر دستان یکی از گروه‌های فعال موسیقی به‌حساب می‌آید که هر سال برنامه‌های پرتعدادی را در نقاط مختلف دنیا اجرا می‌کند. می‌خواستم بدانم چه مؤسسه یا سازمانی برنامه‌های اجرایی گروه دستان را هماهنگ می‌کند؟
برنامه‌ریزی کنسرت‌ها در اروپا با آقای متبسم و در کانادا و آمریکا به عهده‌ی من است. در کانادا شرکتی دارم با عنوان مرکز هنری «نوا» و در سیاتل آمریکا انستیتوی موسیقی جهانی که از این طریق کار برنامه‌ریزی کنسرت‌ها را انجام می‌دهیم. البته در ایران هم دوستان دیگر مثل آقای فرجپوری این کار را انجام می‌دهند.
حدود هجده سال از شکل‌گیری گروه دستان می‌گذرد و این گروه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. شما رمز ماندگاری گروه دستان را چه می‌دانید؟
ما بعد از هر تورکنسرت جلسه‌ای می گذاریم تا اگر انتقاد یا پیشنهادی از طرف هر یک از اعضای گروه هست در جمع مطرح شود و اختلافات رفع شود. این پیشنهادات هم بررسی می‌شود و در صورت لزوم و توافق گروه به اجرا درمی‌آید.
آینده‌ی دستان را چگونه می‌بینید؟
به‌نظرم دستان منحصر به یک فرد خاص نیست؛ امیدوارم که دستان به نسل‌های بعد منتقل شود.
و در پایان …
جا دارد یادی کنیم از هنرمندان زیادی که در طول این سال‌ها با گروه دستان همکاری داشتند: آقایان ارشد طهماسبی، مسعود شعاری، محسن کرامتی، رضا قاسمی و …
منبع و لینک مطلب: http://www.shajarianfans.com/post/469.aspx